Đồng chí Sùng A Lềnh, Phó trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh chủ trì hội thảo

Tuy nhiên, qua khảo sát, giám sát thực tế cho thấy, hiện nay không chỉ riêng tỉnh Lào Cai mà một số tỉnh khác còn có một số vấn đề khó khăn, vướng mắc, bất cập về đội ngũ nhà giáo, điển hình như: Tình trạng thừa, thiếu cục bộ giáo viên chưa được giải quyết triệt đ; một số địa phương không đảm bảo tỷ lệ giáo viên/lớp theo quy định. Đặc biệt thiếu một số lượng lớn giáo viên các môn dạy mới, môn tích hợp để đáp ứng yêu cầu triển khai Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018; chất lượng giáo viên (cả nhà giáo trong cơ sở công lập và giáo viên ngoài công lập, giáo viên người nước ngoài); chưa có đầy đủ quy định, cơ chế để quản lý đội ngũ nhà giáo nhất là đối với các cơ sở giáo dục ngoài công lập; cơ chế tuyển dụng giáo viên hiện nay hầu như chú trọng nhiều hơn đến kiến thức quản lý nhà nước, xem nhẹ về kỹ năng nghiệp vụ trong khi ngành giáo dục là ngành đặc thù riêng, cán bộ quản lý không chỉ giỏi về năng lực kiến thức quản lý mà còn phải giỏi cả về kỹ năng nghiệp vụ chuyên môn… Từ thực tế nêu trên, dự thảo Luật Nhà giáo lần 5 đã và đang đặt ra rất nhiều kỳ vọng, cần quan tâm đến Nhà giáo, các chế độ chính sách cho nhà giáo, đặc biệt các nhà giáo vùng núi, hải đảo, vùng kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn.

Đồng thời, hiện nay các quy định về nhà giáo đang được tích hợp trong Luật Giáo dục (từ Điều 66 đến Điều 79 của chương IV); một số nội dung có liên quan được quy định tại Luật Giáo dục đại học, Luật Giáo dục nghề nghiệp, Luật Viên chức, Luật Bảo hiểm xã hội, Luật Lao động, Luật Công đoàn… Vì vậy, nếu xây dựng và ban hành một luật riêng về nhà giáo sẽ có nội dung trùng chéo, thiếu đồng bộ, không thống nhất trong hệ thống pháp luật hiện hành. Hiện có khoảng 70% biên chế viên chức nhà nước là giáo viên công lập, nay ban hành Luật nhà giáo thì Luật Viên chức sẽ điều chỉnh như thế nào? các Luật khác có liên quan như Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học… có song hành không. Tại dự thảo Luật Nhà giáo đang điều chỉnh, bãi bỏ một số Điều của các Luật khác được quy định mặc dù khoản 2, 3, 4 và khoản 7, 8 Điều 42 (không có khoản 5 và khoản 6) thì có phù hợp không, như vậy sẽ thiếu thống nhất, không đồng bộ giữa các bộ Luật; về bố cục, cấu trúc, các câu, từ, điều, khoản điểm để đảm bảo tính logic, tường minh, dễ hiểu, dễ thực hiện. Điển hình như một số nội dung quy định về chính sách tiền lương, đãi ngộ đối với nhà giáo thuộc chương V của dự thảo Luật Nhà giáo: Tại điểm a khoản 1 Điều 25 quy định “… lương cơ bản theo bảng lương nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bảng lương hành chính sự nghiệp” song tại điểm d khoản 1 Điều 25 quy định “… nhà giáo tuyển dụng, xếp lương lần đầu được xếp tăng 01 bậc lương trong hệ thống thang bảng lương hành chính sự nghiệp” như vậy việc dùng từ “cao nhất” đã là khó xác định chưa kể đến quy định “nhà giáo tuyển dụng, xếp lương lần đầu được xếp tăng 01 bậc lương” thì có logic và phù hợp hay không; tại khoản 2 Điều 25 quy định “tiền lương và các chính sách theo lương của nhà giáo ở cơ sở giáo dục ngoài công lập… đảm bảo không ít hơn tiền lương và các chính sách theo lương tại khoản 1 Điều này trừ khi có thỏa thuận khác” hiện nay, cơ bản các trường tư thục đã và đang trả mức lương cho nhà giáo bằng hoặc cao hơn mức lương đối với nhà giáo tương đương trong cơ sở giáo dục công lập. Tuy nhiên, đối với một số cơ sở giáo dục ngoài công lập (nhóm trẻ) thì các điều kiện dạy và học cũng như lương, thưởng cho nhà giáo còn hạn chế. Vấn đề đặt ra ở đây là khi cơ sở giáo dục ngoài công lập không đảm bảo trả lương cho nhà giáo bằng hoặc cao hơn tiền lương theo quy định thì nhà nước có chính sách hỗ trợ không và sẽ có chế tài như thế nào nếu cơ sở giáo dục ngoài công lập không đảm bảo được lương cho nhà giáo theo quy định. Tại điểm d khoản 1 Điều 26 quy định “Miễn học phí cho con đẻ, con nuôi hợp pháp của nhà giáo đang trong thời gian công tác”. Miễn giảm học phí là nhân văn, nhưng nguồn lực hiện liệu có bảo đảm không và thực tế điều này tạo ra sự phân biệt giữa các ngành nghề thiếu sự công bằng. Đặc biệt hiện nay đối với bậc tiểu học đã được miễn học phí, từ năm học 2025 - 2026 tiếp tục miễn học phí THCS, nên chăng trong bối cảnh ngân sách còn hạn hẹp, cần ưu tiên nhiều hơn cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn, học sinh diện chính sách, các em ở miền núi, vùng đặc biệt khó khăn, hải đảo mà chưa nhất thiết cần hỗ trợ cho con nhà giáo; điểm đ khoản 1 Điều 26 quy định “Phụ cấp lưu động đối với nhà giáo xóa mù hoặc phổ cập giáo dục hoặc biệt phái hoặc dạy tăng cường, hoặc dạy liên trường…”. Thực tế hiện nay nhiều địa phương sắp xếp cụm trường, trường liên cấp để giải quyết tình trạng thiếu giáo viên, đặc biệt với môn học quy định dạy 01tiết/môn/tuần hoặc có những môn tự chọn theo chương trình phổ thông 2018 dẫn đến việc phải sắp xếp giáo viên một số dạy liên trường để đảm bảo đạt định mức đồng thời khắc phục tình trạng thiếu giáo viên. Do đó, việc quy định hưởng phụ cấp lưu động đối với giáo viên dạy liên trường cần xem xét thấu đáo hơn. Điểm a khoản 2 Điều 26 quy định “Thanh toán tiền tàu xe trong thời gian làm việc ở vùng điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn khi nghỉ hàng năm, nghỉ lễ tết, nghỉ việc riêng về thăm gia đình theo quy định” nếu quy định như vậy liệu có bị phá vỡ tính thống nhất về việc thanh toán tiền nghỉ phép/năm của cán bộ, công chức, viên chức hay không? điểm a khoản 2 Điều 26 quy định “Bảo đảm chỗ ở tập thể hoặc được thuê nhà công vụ theo quy định của Luật nhà ở khi công tác tại miền núi, biên giới, vùng điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn…”. Điểm c khoản 1 Điều 27 quy định “Bảo đảm chỗ ở có đủ điều kiện thiết yếu khi đến công tác ở nơi đặc biệt khó khăn… được nhà nước đảm bảo nhà công vụ”. Quan tâm nhà ở cho giáo viên công tác tại miền núi, biên giới, vùng điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn là đúng nhưng đối tượng nhà giáo được thụ hưởng theo Luật Nhà ở đã quy định rõ, nay nới thêm có gây chồng chéo và thực tế chắc chắn sẽ rất khó thực hiện.

Để ban hành một Luật Nhà giáo riêng thì nhà giáo phải được coi như một nghề đặc biệt và được ưu tiên đặc biệt. Vấn đề cần cân nhắc thêm đó là tính khả thi của các nội dung được quy định và những điều kiện đi kèm, cụ thể là nguồn ngân sách để đáp ứng nhằm bảo đảm cân đối hài hòa với các lĩnh vực, ngành nghề khác, đồng thời tính cấp thiết hiện nay là đội ngũ giáo viên phải đảm bảo đủ về số lượng, tốt về chất lượng, đúng về chuyên môn được đào tạo để đảm đương việc dạy và học theo chương trình giáo dục phổ thông 2018.

 Lưu Thị Hiên

Trưởng Ban Văn hóa - Xã hội HĐND tỉnh