Trong những năm qua, quỹ tài chính ngoài ngân sách nhà nước đã có những đóng góp hết sức quan trọng trong việc đảm bảo một số mục tiêu an sinh xã hội, thể hiện tinh thần “uống nước nhớ nguồn”, “lá lành đùm lá rách” của cán bộ và nhân dân các dân tộc huyện Bắc Hà. Trong năm 2021, huyện đã tổ chức huy động 12 loại quỹ, khoản đóng góp gồm: Quỹ phòng chống thiên tai; quỹ cứu trợ nhân đạo; quỹ khuyến học; quỹ vì người nghèo; quỹ ủng hộ kinh phí mua Vắc xin phòng Covid-19; quỹ ủng hộ phòng chống Covid-19; quỹ Tết vì người nghèo; quỹ đền ơn đáp nghĩa; quỹ vì người nghèo; quỹ Bảo trợ trẻ em; quỹ Tân binh; quỹ Xã hội công đoàn; quỹ ủng hộ công nhân lao động phía Nam bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19. Số tiền huy động được là 2.744 triệu đồng; số đã sử dụng 1.154 triệu đồng; số tồn (dư quỹ): 1.769 triệu đồng (dư tiền mặt 793 triệu đồng; dư  tài khoản tiền gửi 976 triệu đồng). Các loại quỹ, khoản đóng góp đều được thực hiện theo các văn bản chỉ đạo của Trung ương và theo trình tự đúng quy định; sau khi có chủ trương của Thường trực Huyện ủy, cơ quan, đơn vị xây dựng kế hoạch, tổ chức triển khai huy động, xây dựng quy chế quản lý, sử dụng quỹ đảm bảo công khai, minh bạch. Mục đích các quỹ tập trung cho các hoạt động từ thiện, nhân đạo, khuyến khích, động viên, hỗ trợ các đối tượng thuộc diện khó khăn cần sự trợ giúp của xã hội, góp phần đảm bảo an sinh xã hội, phát triển kinh tế- xã hội và giảm gánh nặng cho ngân sách địa phương.

Tặng quà hộ khó khăn từ Quỹ Vì người nghèo

Bên cạnh những kết quả đạt được nêu trên, công tác huy động, quản lý, sử dụng các loại quỹ, khoản đóng góp tự nguyện của cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trên địa bàn huyện vẫn còn một số vấn đề cần quan tâm và sớm có giải pháp khắc phục như: Một số loại quỹ, khoản đóng góp còn trùng lắp về mục đích, ý nghĩa, tương đồng về nhiệm vụ chi, đối tượng hỗ trợ, hoặc trùng lắp giữa các hội, đoàn thể với nhau và tăng thêm gánh nặng đóng góp của người dân, cán bộ, công chức, viên chức và người lao động điển hình như: Quỹ vì người nghèo với quỹ tết vì người nghèo; quỹ phòng chống thiên tai với quỹ cứu trợ nhân đạo. Công tác tuyên truyền, triển khai kế hoạch huy động các loại quỹ, khoản đóng góp chưa triệt để; có loại quỹ chỉ tập trung thực hiện đối với nhóm đối tượng dễ tác động, nhóm đối tượng tham gia các tổ chức chính trị - xã hội, đối tượng là cán bộ, công chức, viên chức và người lao động tại các cơ quan, đơn vị của nhà nước. Bên cạnh đó, có thời điểm cùng lúc tổ chức huy động nhiều loại quỹ, khoản đóng góp gây khó khăn cho người dân, cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong thực hiện nghĩa vụ đóng góp. Ngoài các cơ quan, đơn vị đã chủ động nộp quỹ; vẫn còn một số cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, hợp tác xã chưa thực hiện việc thu, nộp mặc dù UBND huyện, các cơ quan, tổ chức hội đã đôn đốc nhiều lần, gây ảnh hưởng đến tiến độ thu, nộp quỹ dẫn đến số thu thấp so với kế hoạch. Do đó một số loại quỹ kết quả thu chưa đạt được kế hoạch như: quỹ ủng hộ tân binh; quỹ phòng chống thiên tai, năm 2021 đạt 46%; Riêng quỹ ủng hộ công nhân miền Nam bị ảnh hưởng Covid-19 có một số cơ quan trên địa bàn không đóng góp. Mức huy động đóng góp tính theo 01 ngày lương, nhưng phương pháp tính chưa thống nhất trong một số loại quỹ, khoản huy động nên cán bộ, công chức, viên chức và người lao động chưa đồng thuận cao; hoặc quy định 01 ngày lương nhưng nhiều cơ quan chỉ đóng góp 100.000đ/người thì cơ quan Thường trực (quỹ cứu trợ nhân đạo - Hội Chữ thập đỏ) vẫn thu, chưa có giải pháp đôn đốc. Một số loại quỹ còn dư số tiền mặt tương đối lớn (quỹ cứu trợ nhân đạo; quỹ vì người nghèo; quỹ tết vì người nghèo) nhưng chưa gửi vào tài khoản tại Kho bạc nhà nước theo quy định tại Thông tư 18/2020/TT-BTC ngày 31/3/2020 của Bộ Tài chính, hướng dẫn đăng ký và sử dụng tài khoản tại Kho bạc Nhà nước… Nguyên nhân để xảy ra tồn tại như trên là do tình hình dịch bệnh COVID - 19 làm ảnh hưởng đến các hoạt động sản xuất của doanh nghiệp, hợp tác xã phải ngừng hoạt động, thực hiện giãn cách xã hội; người lao động không có việc làm… do đó số liệu thu, nộp quỹ giảm so với kế hoạch ban đầu. Quy định pháp luật về thu, quản lý, sử dụng quỹ phòng chống thiên tai còn bất cập, cụ thể: Việc sử dụng kinh phí thu được từ quỹ phòng chống thiên tai do cấp tỉnh quyết định trên quy mô toàn tỉnh, chưa gắn trực tiếp với địa bàn thu nên người dân chưa thấy được hiệu quả sử dụng của quỹ. Mặt khác, các quy định hiện hành không cho phép địa phương trích lập, sử dụng quỹ phòng chống thiên tai nên không kịp thời hỗ trợ các đối tượng bị thiên tai đã phần nào làm hạn chế khả năng huy động quỹ. Đời sống người dân, viên chức và người lao động còn nhiều khó khăn, thu nhập không ổn định nhưng cùng lúc thực hiện nghĩa vụ đóng góp nhiều loại quỹ, khoản đóng góp nên có ảnh hưởng nhất định.

Để việc tổ chức huy động, quản lý sử dụng các loại quỹ ngoài ngân sách trên địa bàn huyện những năm tiếp theo có hiệu quả, UBND huyện cần thực hiện một số giải pháp để khắc phục như: Chỉ đạo cơ quan chức năng tổ chức rà soát, thống kê các loại quỹ trên địa bàn để có biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ, đúng quy định. Đối với quỹ mang tính bắt buộc (quỹ Phòng chống thiên tai) cần xác định chỉ tiêu thu sát thực tế và tổ chức thực hiện có hiệu quả chỉ tiêu được giao. Chỉ đạo thực hiện nghiêm các quy định về thu, quản lý, sử dụng Quỹ phòng chống thiên tai theo Nghị định 94/2014/NĐ-CP; xử phạt vi phạm hành chính đối với các tổ chức, cá nhân không thực hiện nghĩa vụ đóng góp Quỹ Phòng chống thiên tai theo quy định tại Nghị định 104/2017/NĐ-CP. Chỉ đạo cơ quan Thuế, Bảo hiểm xã hội tăng cường phối hợp với cơ quan chuyên môn trong việc thu nộp Quỹ Phòng chống thiên tai đối với các tổ chức kinh tế hạch toán độc lập thuộc phạm vi quản lý của huyện. Đối với các quỹ Vì người nghèo, Bảo trợ trẻ em, Đền ơn đáp nghĩa, Khuyến học… cần xây dựng kế hoạch vận động đóng góp theo từng địa bàn, đối tượng, với phương thức, thời điểm phù hợp. Tăng cường công tác tuyên truyền về mục đích, ý nghĩa của từng loại quỹ để người dân, người lao động hiểu, đồng tình ủng hộ; chỉ đạo cơ quan sử dụng và quản lý các loại quỹ lập dự toán, tổng hợp công tác thu chi và quyết toán các loại quỹ gửi cơ quan tài chính để theo dõi, quản lý, đồng thời thường xuyên kiểm tra hoạt động thu, quản lý, sử dụng các loại quỹ đảm bảo đúng quy định; nghiên cứu đề xuất trình HĐND huyện ban hành nghị quyết tăng cường công tác quản lý các quỹ ngoài ngân sách trên địa bàn huyện đảm bảo công khai, minh bạch, thiết thực, hiệu quả trong thời gian tiếp theo.

Minh Kiên