Mặc dù có nhiều nội dung của Luật còn cần đến các quy định chi tiết của Chính phủ, nhưng những quy định về quyền hạn, trách nhiệm của HĐND thì đã khá cụ thể, rõ hơn so với Luật Đất đai năm 2014.  Tại Điều 14 Luật Đất đai năm 2024 quy định “HĐND các cấp thực hiện quyền thông qua quy hoạch sử dụng đất của địa phương mình trước khi trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt, thông qua việc thu hồi đất thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng của địa phương theo thẩm quyền; thông qua việc chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa, đất rừng đặc dụng, đất rừng đặc dụng, đất rừng phòng hộ, đất rừng sản xuất theo thẩm quyền quy định của Luật này; quyết định bảng giá đất;  giám sát việc thi hành pháp luật về đất đai tại địa phương”. Như vậy, so với Luật Đất đai năm 2013, nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND các cấp, nhất là quyền hạn của HĐND cấp tỉnh đã cụ thể hơn, bổ sung thêm một số nội dung chi tiết hơn, nặng nề hơn. Nghiên cứu Luật Đất đai năm 2024 thấy rằng, ngoài chức năng giám sát việc thi hành pháp luật về đất đai, còn một số nội dung mới HĐND các cấp cần quan tâm thực hiện. Đó là: Đối với việc thông qua quy hoạch sử dụng đất, Luật Đất đai năm 2024 kế thừa quy định của Luật năm 2013, đó là Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện có trách nhiệm thông qua quy hoạch sử dụng đất cấp mình trước khi UBND cùng cấp trình cấp có thẩm quyền thẩm định nhưng không còn quy định thẩm quyền của HĐND trong việc thông qua kế hoạch sử dụng đất của địa phương mình trước khi trình cấp có thẩm quyền thẩm định.

Về danh mục thu hồi đất để thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng của địa phương; thông qua việc chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa, đất rừng đặc dụng, đất rừng phòng hộ, đất rừng sản xuất trước khi Ủy ban nhân dân tỉnh phê duyệt kế hoạch sử dụng đất hằng năm cấp huyện, Luật Đất đai năm 2024 đã quy định chi tiết 32 trường hợp phải được Hội đồng nhân dân tỉnh thông qua danh mục dự án, trong đó có dự án thu hồi đất để đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất; dự án phải chuyển mục đích sử dụng đất mà có diện tích đất trồng lúa, đất rừng đặc dụng, đất rừng phòng hộ, đất rừng sản xuất theo quy hoạch, trừ các trường hợp đã được quy định, so với Luật năm 2013, Luật mới đã bổ sung thêm quyền hạn của HĐND trong việc thông qua việc chuyển mục đích sử dụng đối với đất trồng lúa, đất rừng đặc dụng, đất rừng phòng hộ, đất rừng sản xuất (trước đây nội dung này được quy định tại các văn bản dưới luật)

Việc quy định giá đất, Luật Đất đai năm 2024 không quy định hệ số điều chỉnh giá đất hàng năm, không quy định thời hạn bảng giá đất 5 năm mà thay vào đó là giao HĐND tỉnh quyết định bảng giá đất lần đầu để công bố và áp dụng từ ngày 01.01.2026 và điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung hằng năm theo đề nghị của UBND tỉnh để công bố và áp dụng vào ngày 01 tháng 01 của năm tiếp theo, trường hợp cần thiết phải điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung trong năm thì Ủy ban nhân dân tỉnh trình Hội đồng nhân dân tỉnh quyết định.

Việc giao thẩm quyền cho Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác. Như vậy, Luật đất đai năm 2024 đã sửa đổi thẩm quyền của HĐND tỉnh để phù hợp với quy định tại Điều 20 Luật Lâm nghiệp, theo đó HĐND tỉnh có trách nhiệm quyết định chủ trương chuyển mục đích sử dụng tất cả các loại rừng trên địa bàn tỉnh và không còn quy định về quy mô diện tích rừng như trước đây.

Ngoài chức năng giám sát và ban hành chính sách của địa phương, thì Luật Đất đai năm 2024 cũng quy định HĐND tỉnh được quyết định ban hành một số chính sách và quyết định một số nội dung cụ thể, như: Chính sách của địa phương về đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống trên địa bàn phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương và tổ chức thực hiện. Chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương đối với những dự án đầu tư do Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ quyết định, chấp thuận chủ trương đầu tư phải thu hồi đất mà làm di chuyển cả cộng đồng dân cư, làm ảnh hưởng đến toàn bộ đời sống, kinh tế, xã hội, truyền thống văn hóa của cộng đồng và cần có chính sách đặc thù về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; Quyết định phân bổ ngân sách địa phương để cấp vốn điều lệ và hoàn ứng cho quỹ phát triển đất đối với các nhiệm vụ thuộc trách nhiệm của ngân sách địa phương; Quy định các tiêu chí để quyết định thực hiện đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án đầu tư có sử dụng đất phù hợp với tình hình thực tế của địa phương với điều kiện dự án phải thuộc danh mục các khu đất thực hiện đấu thầu dự án đầu tư có sử dụng đất được Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định. Tại Lào Cai, theo dự kiến chương trình kỳ họp thứ 21 kỳ họp giải quyết công việc phát sinh ngày 22 tháng 8 tới đây của HĐND tỉnh Lào Cai, Hội đồng nhân dân tỉnh Lào Cai sẽ xem xét thông qua nghị quyết quy định các tiêu chí để quyết định thực hiện đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án đầu tư có sử dụng đất để cụ thể hóa quy định tại điểm a khoản 1 Điều 126 Luật Đất đai năm 2024.

Việc áp dụng Luật Đất đai 2024 sớm sẽ mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Lào Cai, phát huy hiệu quả sử dụng nguồn lực từ đất đai một cách tiết kiệm và bền vững và hướng tới mục tiêu nâng cao giá trị của tài nguyên đất đai. Kỳ vọng, Luật Đất đai mới sẽ giải quyết nhiều vướng mắc pháp lý đối với các dự án liên quan đến đất đai của các tổ chức, cá nhân đồng nghĩa với việc tạo ra môi trường thuận lợi hơn cho các nhà đầu tư và doanh nghiệp, từ đó kích thích phát triển kinh tế, tăng trưởng bền vững, hạn chế tối đa những đơn thư, khiếu nại về đất đai tại địa phương trong thời gian tiếp theo.

Minh Kiên