Qua khảo sát thấy, theo thống kê chưa đầy đủ tính đến cuối tháng 12/2024 trên địa bàn toàn tỉnh còn khoảng 413 trẻ em chưa được cấp giấy khai sinh (Pa Pa có 05 trường hợp, Bắc Hà có 149 trường hợp, Si Ma cai có 74 trường hợp, Văn Bàn có 06 trường hợp, Bảo Thắng có 24 trường hợp, Bát Xát có 15 trường hợp, thành phố có 06 trường hợp, Mường Khương có 86 trường hợp, Bảo Yên có 48 trường hợp). Trước thực tế đó, các cấp, các ngành và các địa phương trong tỉnh đã có nhiều biện pháp, giải pháp để khắc phục tình trạng này và đã đạt được hiệu quả nhất định, song tại vùng cao, vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở một số địa phương còn không ít khó khăn… Một trong nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trẻ em, học sinh chưa được cấp giấy khai sinh là do tảo hôn, phụ nữ dưới 18 tuổi sinh con lần đầu; một bộ phận đồng bào dân tộc thiểu số còn tư tưởng chấp nhận, chiều theo ý thích của con cái, coi tảo hôn là việc bình thường trong cuộc sống; công tác tuyên truyền vận động can thiệp của cấp ủy, chính quyền, thôn bản còn hạn chế; ngoài ra, một bộ phân dân trí trình độ còn thấp, điều kiện kinh tế còn khó khăn, không đủ chi phí cho con đi học dẫn đến tình trạng bỏ học hoặc học song không tìm được việc làm đã tạo tâm lý trong một bộ phận thanh thiếu niên không thích đi học, bỏ học lấy vợ, lấy chồng sớm… Bên cạnh đó, còn nguyên nhân do trẻ sinh ra khi bố mẹ chưa đủ tuổi đăng ký kết hôn; bố mẹ ở với nhau như vợ chồng không đăng ký kết hôn; bố mẹ đi làm ăn xa gửi con cho người thân nuôi dưỡng; sinh con tại nhà nên không có giấy chứng sinh, khó có căn cứ để cấp giấy khai sinh hoặc một số trường hợp là con lai với người nước ngoài, có bố là người mang quốc tịch khác, sinh ra ở nước ngoài được nước ngoài cấp giấy chứng sinh nay trở về Việt Nam sống cùng mẹ hoặc ông bà; cá biệt còn trường hợp do bố mẹ thiếu hiểu biết, không biết chữ, chính bố mẹ cũng không có giấy tờ tùy thân; trẻ em mồ côi… Có khá nhiều vấn đề đang được đặt ra dẫn đến tình trạng trẻ em, học sinh đến tuổi đi học nhưng vẫn chưa được cấp giấy khai sinh ở một số địa phương của tỉnh.

Lễ tốt nghiệp tiểu học của học sinh Trường tiểu học Bắc Cường, thành phố Lào Cai

Trẻ em, học sinh không có giấy khai sinh nghĩa là các em sẽ chịu nhiều thiệt thòi hơn các bạn cùng trang lứa, về học phí, đồ dùng, sách vở học tập, các chế độ chi phí sinh hoạt, thẻ bảo hiểm y tế các em cũng sẽ không được hỗ trợ… Do đó, để việc cấp giấy khai sinh cho trẻ em, học sinh theo đúng quy đinh, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của công dân theo đúng hiến pháp và pháp luật, Chủ tịch UBND tỉnh đã có văn bản chỉ đạo một số nội dung như: Giao Sở Tư pháp căn cứ các quy định hiện hành của pháp luật về đăng ký giấy khai sinh chủ trì phối hợp với các cơ quan liên quan hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc Phòng Tư pháp cấp huyện, UBND cấp xã về việc đăng ký giấy khai sinh cho trẻ em, học sinh chưa được cấp giấy khai sinh. Đảm bảo 100% trẻ em, học sinh chưa có giấy khai sinh được đăng ký khai sinh theo đúng quy định của pháp luật. Sở Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo Phòng Giáo dục và Đào tạo, các cơ sở giáo dục phối hợp với UBND cấp xã và các cơ quan đơn vị liên quan khẩn trương rà soát, tổng hợp các trường hợp chưa có giấy khai sinh, thực hiện tuyên truyền, vận động, hướng dẫn người dân làm thủ tục đăng ký khai sinh theo quy định. Công an Tỉnh chỉ đạo Công an cấp huyện, cấp xã phối hợp với các cơ quan chuyên môn hướng dẫn tổ công tác của UBND xã tăng cường công tác tuyên truyền vận động, hướng dẫn người dân làm thủ tục khai sinh cho trẻ em, học sinh (đối với những trường hợp chưa có giấy khai sinh); hướng dẫn cha, mẹ hoặc người đại diện hợp pháp làm thủ tục đăng ký thường trú, cấp căn cước cho trẻ em. Bảo hiểm xã hội tỉnh chỉ đạo, hướng dẫn bảo hiểm xã hội các huyện thành phố, thị xã phối hợp với UBND cấp xã thực hiện cấp thẻ bảo hiểm y tế cho trẻ em, học sinh theo quy định. Yêu cầu Chủ tịch UBND các huyện, thị xã, thành phố chỉ đạo Phòng Tư pháp chủ trì phối hợp với UBND cấp xã và các cơ quan. Đơn vị liên quan tiến hành rà soát, lập danh sách các đối tượng trẻ em, học sinh chưa có giấy khai sinh thuộc phạm vi quản lý; đồng thời phối hợp với cơ quan chuyên môn cấp tỉnh nghiên cứu tham mưu cho UBND cấp huyện đăng ký khai sinh cho các đối tượng đủ điều kiện đăng ký giấy khai sinh thuộc thẩm quyền của UBND cấp huyện, chủ động hướng dẫn UBND cấp xã đăng ký khai sinh cho các đối tượng có đủ điều kiện đăng ký khai sinh thuộc thẩm quyền của UBND cấp xã; chỉ đạo UBND cấp xã căn cứ số lượng trẻ em, học sinh chưa đăng ký giấy khai sinh thành lập tổ công tác để tuyên truyền, vận động, hướng dẫn cha, mẹ hoặc người đại diện hợp pháp làm thủ tục đăng ký khai sinh cho trẻ em hoàn thành xong trước 15/01/2025.

Để các cơ quan, đơn vị, địa phương hoàn thành việc cấp giấy khai sinh cho trẻ em, học sinh kịp thời, đúng quy định, đảm bảo 100% trẻ em khi sinh ra được cấp giấy khai sinh và được hưởng các chế độ, chính sách của Nhà nước theo quy định của pháp luật hiện hành đề nghị Thường trực HĐND, các Ban HĐND, Tổ đại biểu HĐND, đại biểu HĐND các cấp tăng cường công tác giám sát việc triển khai thực hiện cấp giấy khai sinh cho trẻ em, học sinh; kịp thời đề xuất cấp có thẩm quyền tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn, bất cập trong việc thực hiện chỉ đạo của Chủ tịch UBND tỉnh để đảm bảo 100% trẻ em, học sinh tại các huyện, thành phố, thị xã chưa được cấp giấy khai sinh sẽ được cha, mẹ hoặc người đại diện hợp pháp làm thủ tục đăng ký khai sinh theo kế hoạch; sau ngày 15/01/2025 nếu vẫn còn trẻ em, học sinh chưa có giấy khai sinh cần làm rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân trong việc buông lỏng quản lý dẫn tới không đăng ký khai sinh cho trẻ em hoặc trường hợp vướng mắc khó giải quyết không kịp thời báo cáo cấp có thẩm quyền kịp thời tháo gỡ; đồng thời, các cấp, các ngành, các địa phương tiếp trục tuyên truyền, vận động, hướng dẫn cha, mẹ hoặc người đại diện hợp pháp cho trẻ em, học sinh hiểu được khai sinh cho trẻ rất quan trọng và cần thiết bởi vì  giấy khai sinh được cấp là để ghi nhận pháp lý về công dân và là cơ sở để trẻ em, học sinh khi sinh ra đều được hưởng đầy đủ các chế độ chính sách theo quy định...

Lưu Thị Hien

Trưởng Ban Văn hóa - Xã hội HĐND tỉnh