Đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh phát biểu tại Tổ thảo luận

Đại biểu nhất trí cao với sự cần thiết ban hành Nghị quyết về miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân. Đây là chính sách thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước trong việc bảo đảm quyền học tập cho mọi người dân, phù hợp với xu thế phát triển xã hội, góp phần thúc đẩy công bằng trong tiếp cận giáo dục và thực hiện mục tiêu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Để Nghị quyết đảm bảo tính khả thi, thống nhất và công bằng khi triển khai, đề nghị: Thứ nhất, về chính sách miễn học phí (Khoản 1, Điều 2) việc dự thảo quy định miễn học phí cho người học tại các cơ sở giáo dục công lập là chủ trương đúng đắn, thể hiện sự quan tâm của Nhà nước đối với công bằng trong tiếp cận giáo dục. Tuy nhiên, cần lưu ý thêm khái niệm “cơ sở giáo dục công lập” hiện nay bao hàm cả những đơn vị đã thực hiện cơ chế tự chủ tài chính, trong đó có những cơ sở tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư. Mặc dù tỷ lệ các trường mầm non và phổ thông công lập thực hiện tự chủ tài chính hiện vẫn còn ít, nhưng ở các đô thị lớn như Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh... đã xuất hiện một số mô hình trường phổ thông công lập tự chủ hoàn toàn hoặc một phần. Nếu không xác định rõ phạm vi được miễn học phí, sẽ dẫn đến cách hiểu và áp dụng không đồng bộ giữa các địa phương. Đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu, cân nhắc quy định cụ thể: Việc miễn học phí chỉ áp dụng đối với người học tại các cơ sở giáo dục công lập chưa tự bảo đảm chi thường xuyên. Quy định này không chỉ bảo đảm tính minh bạch, thống nhất trong thực hiện chính sách mà còn góp phần khuyến khích các cơ sở tự chủ tài chính nâng cao hiệu quả hoạt động, tự chịu trách nhiệm về chất lượng dịch vụ; đồng thời giúp nguồn lực ngân sách Nhà nước được phân bổ đúng đối tượng cần hỗ trợ và có tình chủ động dài hạn của chính sách. Thứ hai, về chính sách hỗ trợ học phí (Khoản 2, Điều 2) chính sách hỗ trợ học phí cho người học tại các cơ sở dân lập, tư thục là rất cần thiết, đặc biệt trong bối cảnh hiện nay khi hệ thống giáo dục tư thục đang đóng góp đáng kể cho việc mở rộng mạng lưới và nâng cao chất lượng giáo dục, nhất là ở các đô thị đông dân. Tuy nhiên, dự thảo mới chỉ giao Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định mức hỗ trợ, mà chưa quy định rõ nguyên tắc hỗ trợ, tiêu chí xác định mức hỗ trợ, có thể dẫn đến sự chênh lệch lớn giữa các địa phương. Một số tỉnh có điều kiện ngân sách tốt sẽ hỗ trợ cao, trong khi các tỉnh khó khăn có thể hỗ trợ rất thấp hoặc không đủ nguồn lực thực hiện, ảnh hưởng đến quyền lợi của người học. Đề nghị cần bổ sung quy định về nguyên tắc xác định mức hỗ trợ, bảo đảm tính công bằng, hợp lý và ưu tiên vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. Điều này vừa bảo đảm tính nhân văn của chính sách, vừa góp phần thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng miền. Thứ ba, về kinh phí thực hiện (Điều 3) Dự thảo đã nêu rõ kinh phí thực hiện do ngân sách Nhà nước bảo đảm theo phân cấp, và ngân sách trung ương hỗ trợ các địa phương chưa cân đối được ngân sách. Tuy nhiên, trên thực tế, không ít địa phương hiện nay vẫn gặp khó khăn trong việc cân đối ngân sách cho các chính sách an sinh, giáo dục - nhất là các tỉnh miền núi, biên giới. Đề nghị cần có quy định rõ ràng, cụ thể hơn về tiêu chí xác định “địa phương chưa cân đối được ngân sách”, đồng thời có lộ trình hỗ trợ chuyển tiếp phù hợp, tránh tình trạng ban hành chính sách nhưng không đủ nguồn lực thực hiện, gây khó khăn cho địa phương và ảnh hưởng đến lòng tin của Nhân dân.

Đào Lê Huy