Về khoản 1 Điều 1 dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung khoản 13 và khoản 14 Điều 4: Dự thảo bổ sung quy định: “13. Nghị quyết của Hội đồng nhân dân xã, phường, đặc khu (sau đây gọi chung là cấp xã). 14. Quyết định của Ủy ban nhân dân cấp xã”. Việc mở rộng thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) cho HĐND và UBND cấp xã là một bước tiến quan trọng, phù hợp với chủ trương tăng cường phân cấp, phân quyền và phát huy vai trò tự chủ của chính quyền địa phương. Tuy nhiên, cần quy định rõ nguyên tắc, phạm vi và điều kiện ban hành VBQPPL ở cấp xã nhằm tránh tình trạng ban hành văn bản trùng lặp, chồng chéo hoặc trái với quy định pháp luật cấp trên. Đề nghị bổ sung các quy định hoặc hướng dẫn chi tiết về việc kiểm soát, rà soát, thẩm định và giám sát tính hợp hiến, hợp pháp, hợp lý của các nghị quyết và quyết định do HĐND và UBND cấp xã ban hành. Có thể xem xét giao UBND cấp xã hoặc cơ quan chuyên môn cấp tỉnh có trách nhiệm theo dõi, hướng dẫn, kiểm tra hoạt động ban hành VBQPPL của cấp xã nhằm đảm bảo tính thống nhất trong hệ thống pháp luật quốc gia.

Đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh phát biểu

Về khoản 3 Điều 1 sửa đổi, bổ sung điểm c khoản 1 Điều 21, Dự thảo quy định: “c. Chính sách, biện pháp nhằm phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách, quốc phòng, an ninh ở địa phương; biện pháp khác có tính chất đặc thù phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của địa phương; thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp”. Tuy nhiên, tại điểm d khoản 1 Điều 21 của Luật hiện hành lại quy định việc HĐND cấp tỉnh ban hành nghị quyết về “thực hiện thí điểm các chính sách theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương”. Đồng thời, điểm e khoản 1 Điều 15 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 cũng nêu rõ HĐND cấp tỉnh có thẩm quyền quyết định áp dụng thí điểm các chính sách đặc thù, đặc biệt chưa được quy định trong pháp luật, nhưng phải được Thủ tướng Chính phủ cho phép. Thực tiễn cho thấy, các địa phương hiện đang gặp khó khăn trong việc phân biệt giữa “biện pháp có tính chất đặc thù” và “chính sách thí điểm”, dẫn đến lúng túng trong việc xác định thẩm quyền ban hành văn bản. Do đó, để tránh hiểu sai và nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật, đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu bổ sung giải thích từ ngữ “biện pháp khác có tính chất đặc thù” và “thí điểm các chính sách” trong dự thảo Luật. Trường hợp chưa thể quy định rõ, cần bổ sung nội dung giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết hai khái niệm này.

Về khoản 15 Điều 1 – sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 55 Dự thảo quy định: “3. Văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân cấp xã, Ủy ban nhân dân cấp xã không được quy định hiệu lực trở về trước”. Đây là quy định cần thiết nhằm đảm bảo quyền lợi pháp lý của người dân, tránh tình trạng lạm dụng quy định hồi tố. Tuy nhiên, dự thảo cũng quy định chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt có quyền ban hành VBQPPL (khoản 14 Điều 4 và Điều 22). Vì vậy, để đảm bảo tính thống nhất và tránh bỏ sót đối tượng điều chỉnh, đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung quy định rõ về việc các văn bản của chính quyền tại đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt có được quy định hiệu lực trở về trước hay không, và nếu có thì trong phạm vi, điều kiện nào.

Về ứng dụng khoa học, công nghệ và chuyển đổi số trong xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật: Dự thảo Luật đã bước đầu đề cập đến nội dung này tại các khoản 8, 9, 10, 11, 12 Điều 1, thể hiện tinh thần đổi mới, hiện đại hóa công tác xây dựng pháp luật. Tuy nhiên, để chủ trương này thực sự đi vào thực tiễn, đề nghị cơ quan soạn thảo cụ thể hóa hơn nữa các nội dung như: Xây dựng và sử dụng hệ thống phần mềm dùng chung để quản lý toàn bộ quy trình xây dựng, thẩm định, ban hành, rà soát, hệ thống hóa và kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật; thiết lập các nền tảng trực tuyến để tổ chức tham vấn công khai, lấy ý kiến Nhân dân, doanh nghiệp, chuyên gia trong quá trình xây dựng chính sách và pháp luật; Ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn trong việc tổng hợp ý kiến, phân tích tác động chính sách, phát hiện xung đột pháp luật…

Thanh Hoa