Về điều kiện phương tiện tham gia giao thông đường bộ (Điều 33). Liên quan đến việc xe cơ giới, xe máy chuyên dùng tham gia giao thông phải đáp ứng điều kiện sau đây: Có thiết bị giám sát hành trình; thiết bị thu thập dữ liệu, hình ảnh người lái xe, dữ liệu, hình ảnh bảo đảm an toàn hành trình theo quy định. (khoản 1 Điều 33 của dự thảo Luật). Dự thảo Luật cũng giao Chính phủ quy định chi tiết nội dung này (khoản 4 Điều 33). So với quy định của Luật Giao thông đường bộ hiện hành, đây là điều kiện mới được bổ sung về điều kiện tham gia giao thông của xe cơ giới và xe máy chuyên dùng. Đề nghị Quốc hội cần phải cân nhắc kỹ xem nên bắt buộc hay khuyến khích áp dụng ở 02 khía cạnh: Gia tăng chi phí tuân thủ pháp luật của người dân, như vậy mỗi người dân đều phải trang bị thiết bị giám sát này trên phương tiện cá nhân của mình mà chi phí, mức độ an toàn, bảo mật chưa được đánh giá kỹ; Quy định này có khả năng ảnh hưởng đến quyền bảo vệ đời sống riêng tư, bí mật cá nhân theo quy định tại khoản 1 Điều 21 của Hiến pháp: “Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân và bí mật gia đình; có quyền bảo vệ danh dự, uy tín của mình”.

Về thu hồi biển số xe định danh (K7, Điều 34), Điểm a khoản 7 Điều 34 dự thảo luật quy định; Trường hợp xe hết niên hạn sử dụng, hư hỏng hoặc chuyển quyền sở hữu xe thì biển số định danh của chủ xe được giữ lại trong thời hạn 05 năm để đăng ký xe khác thuộc sở hữu của mình, quá thời hạn nêu trên mà chủ xe không đăng ký cho xe khác thì biển số xe định danh đó bị cơ quan đăng ký bị thu hồi, nhập vào kho biển số để đăng ký, cấp cho tổ chức, cá nhân khác theo quy định. Đại biểu đề nghị làm rõ quy định nêu trên có can thiệp vào quyền sở hữu cá nhân không, nhất là đối với các biển số xe có được thông qua đấu giá với số tiền lớn, vì lý do bất khả kháng mà chủ xe chưa mua được xe khác trong thời hạn 05 năm để gắn biển số. Hơn nữa, quy định này cũng không dự liệu cho các trường hợp mà chủ xe là cá nhân mất tích, chết, tổ chức bị giải thể, phá sản, chấm dứt hoạt động thì xử lý biển số xe như thế nào, đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục nghiên cứu làm rõ.

Về huy động người, phương tiện, thiết bị dân sự trong trường hợp cấp bách (K4, Điều 60), Điểm b, Khoản 4 Điều 60 của dự thảo Luật quy định về các trường hợp được huy động người, phương tiện, thiết bị dân sự trong trường hợp cấp bách. Tuy nhiên, khoản 2 Điều 23 của Luật Trưng mua, trưng dụng tài sản quy định đối tượng trưng dụng tài sản là “Máy móc, thiết bị, phương tiện giao thông vận tải, thông tin liên lạc và phương tiện kỹ thuật khác”. Dự thảo Luật quy định về việc huy động phương tiện, thiết bị dân sự là có sự giao thoa về đối tượng điều chỉnh với pháp luật về trưng dụng tài sản; đề nghị làm rõ tính chất, nội hàm của việc “huy động phương tiện, thiết bị dân sự”, sự khác biệt với “trưng dụng tài sản” để có cơ sở xây dựng quy định điều chỉnh phù hợp, tránh chồng lấn, xung đột pháp luật.

Về quy định chuyển tiếp, Khoản 2 Điều 81 của dự thảo Luật quy định: “2. Giấy phép lái xe không thời hạn được cấp trước ngày 01 tháng 7 năm 2012 phải được đổi sang giấy phép lái xe mới theo lộ trình do Chính phủ quy định.”. Đại biểu đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo giải trình, làm rõ mốc thời gian giấy phép lái xe không thời hạn được cấp trước ngày 01/7/2012 thì phải tiến hành đổi sang giấy phép mới và lý do phải chuyển đổi giấy phép lái xe mới, bởi đây là giấy phép lái xe không thời hạn; làm rõ lộ trình đổi giấy phép lái xe không thời hạn ngay trong dự thảo Luật mà không giao Chính phủ quy định nội dung này để minh bạch về chính sách, thuận lợi cho người dân trong áp dụng Luật. Đại biểu cho biết thêm, qua ý kiến của người dân, cử tri cho thấy nhiều ý kiến cho rằng, giấy phép lái xe có thể cập nhật trực tiếp VneID, thay vì đổi hàng triệu giấy phép xe gây lãng phí thời gian, tiền bạc cho nhân dân. Do đó, đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo đánh giá kỹ hơn tác động của quy định này, không chỉ về chi phí tài chính mà còn thời gian, công sức của cả bộ máy quản lý nhà nước và người dân khi tuân thủ quy định mới.

Đào Lê Huy