Hiệu quả trong thực hiện Nghị quyết của HĐND tỉnh về các khoản thu, mức thu dịch vụ hỗ trợ hoạt động giáo dục đối với cơ sở giáo dục công lập
Căn cứ Khoản 3 Điều 4 Nghị định 81/2021/NĐ-CP về cơ chế thu, quản lý học phí đối với cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân và chính sách miễn giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập; giá dịch vụ trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo. Trên cơ sở đó, HĐND tỉnh Lào Cai đã ban hành Nghị quyết số 11/2022/NQ-HĐND quy định khoản thu, mức thu và cơ chế quản lý thu, chi các dịch vụ hỗ trợ hoạt động giáo dục đối với cơ sở giáo dục công lập trên địa bàn tỉnh Lào Cai (gọi tắt là Nghị quyết số 11) và Nghị quyết số 04/2023/NQ-HĐND sửa đổi, bổ sung một số nội dung của Nghị quyết số 11/2022/NQ-HĐND (gọi tắt là Nghị quyết số 04).
Sau khi Nghị quyết số 11 và Nghị quyết số 04 ban hành đã tạo hành lang pháp lý, thống nhất khoản thu, mức thu và cơ chế quản lý thu, chi các dịch vụ phục vụ hỗ trợ hoạt động giáo dục đối với cơ sở giáo dục công lập trên địa bàn tỉnh. Đây là cơ sở để các trường triển khai thực hiện các khoản thu đảm bảo công khai, minh bạch; đảm bảo việc tổ chức thực hiện các khoản thu trong nhà trường được thống nhất; nâng cao hiệu quả công tác quản lý, giám sát đối với các khoản thu của các cơ sở giáo dục; cha mẹ học sinh có cơ sở đối chiếu, tham gia giám sát công tác tổ chức các hoạt động giáo dục của nhà trường, tránh tình trạng lạm thu gấy bức xúc trong dư luận xã hội. Theo đó, UBND tỉnh đã ban hành công văn số 3278/UBND-VX ngày 20/7/2022 để chỉ đạo triển khai thực hiện. Sở Giáo dục và Đào tạo đã ban hành văn bản số 1319/HD-SGD&ĐT ngày 09/8/2022 hướng dẫn thực hiện Nghị quyết số 11 và văn bản số 1318/HD-SGD&ĐT ngày 21/7/2023 hướng dẫn thực hiện Nghị quyết số 04 và một số văn bản có liên quan; UBND cấp huyện chủ động tổ chức chỉ đạo thực hiện Nghị quyết đối với cơ sở giáo dục công lập tại địa phương; 100% các cơ sở giáo dục căn cứ nhu cầu thực tế, hàng năm đề nghị Phòng Giáo dục và Đào tạo trình UBND các huyện, thị xã, thành phố ban hành khoản thu, mức thu và cơ chế quản lý thu, chi các dịch vụ phục vụ hỗ trợ hoạt động giáo dục phù hợp từng đơn vị, được cha mẹ học sinh, nhân dân đồng thuận. Cơ bản mức thu tại các cơ sở giáo dục thấp hơn so với mức thu quy định tại Nghị quyết của HĐND tỉnh và đang được đánh giá phù hợp với các dịch vụ phục vụ hỗ trợ hoạt động giáo dục tại đơn vị. Theo báo cáo của Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh, năm học 2022-2023 có 768.355 lượt học học sinh thực hiện các khoản dịch vụ với tổng kinh phí 187.701 triệu đồng; năm học 2023-2024 có 667.543 lượt học học sinh thực hiện các khoản dịch vụ với tổng kinh phí 186.220 triệu đồng.

Ban Văn hóa - Xã hội HĐND tỉnh giám sát tại cơ sở
Bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình triển khai thực hiện Nghị quyết cho thấy vẫn còn một số khó khăn, tồn tại, hạn chế đó là: Hiện Luật Giáo dục và các Nghị định có liên quan chưa quy định cụ thể chi tiết các nội dung “dịch vụ phục vụ hỗ trợ hoạt động giáo dục đối với cơ sở giáo dục công lập”; Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng chưa ban hành định nghĩa, liệt kê danh mục cụ thể các khoản thu được xác định là “dịch vụ phục vụ hỗ trợ hoạt động giáo dục đối với cơ sở giáo dục công lập” trong khi Quyết định 43/2018/QĐ-TTg ngày 01/11/2018 của Thủ Tướng Chính phủ ban hành hệ thống ngành sản phẩm Việt Nam, trong đó có quy định tên sản phẩm dịch vụ giáo dục và đào tạo nhưng nội dung tên sản phẩm dịch vụ chưa đầy đủ và cụ thể theo quy định tại Nghị định 81/2021/NĐ-CP của Chính phủ. Do đó, Nghị quyết của HĐND tỉnh đã quy định một số khoản thu, mức thu tối đa về dịch vụ hỗ trợ hoạt động giáo dục đối với cơ sở giáo dục công lập trên địa bàn tỉnh để làm cơ sở triển khai thực hiện thống nhất trong toàn tỉnh. Triển khai thực hiện Nghị quyết số 11, Nghị quyết số 04 của HĐND tỉnh ở một số cơ sở giáo dục vùng đặc biệt khó khăn rất khó thực hiện do điều kiện kinh tế của người dân chưa đảm bảo, khó có thể đóng góp khoản thu dịch vụ phục vụ hỗ trợ hoạt động giáo dục nên khó tổ chức các hoạt động giáo dục chất lượng, hiệu quả. Cơ chế quản lý thu, chi các dịch vụ phục vụ hỗ trợ hoạt động giáo dục ở một số cơ sở giáo dục công lập còn hạn chế. Điển hình như việc lưu trữ chứng từ thu, chi chưa đầy đủ, khoa học; có khoản thu chi chưa phù hợp, chưa công khai, minh bạch; vai trò hoạt động của Ban Đại diện cha mẹ học sinh chưa phát huy hiệu quả, hầu như việc triển khai thực hiện chủ yếu thông qua giáo viên chủ nhiệm và Ban Giám hiệu nhà trường. Công tác thanh tra, kiểm tra công tác quản lý, sử dụng các khoản tài trợ, xã hội hóa và thu dịch vụ để phục vụ, hỗ trợ hoạt động giáo dục đối với các cơ sở giáo dục công lập trên địa bàn tỉnh chưa được thực hiện thường xuyên, liên tục.
Đề việc thực hiện Nghị quyết số 11, Nghị quyết số 04 của HĐND tỉnh hiệu quả theo đúng quy định của pháp luật hiện hành, Đoàn giám sát của Ban Văn hóa Xã hội HĐND tỉnh đề nghị UBND tỉnh chỉ đạo các ngành, địa phương tiếp tục phát huy những mặt làm được về việc triển khai thực hiện các khoản thu, mức thu và cơ chế quản lý thu, chi các dịch vụ phục vụ hỗ trợ hoạt động giáo dục đối với cơ sở giáo dục công lập. Hàng năm, rà soát phê duyệt các khoản thu, quy định cơ chế quản lý thu chi đúng quy định của pháp luật, không trùng lắp các khoản thu đã được luật, văn bản khác quy định. Đối với mức thu, tiếp tục nghiên cứu, quy định phù hợp với đặc điểm tình hình và thu nhập bình quân của người dân từng khu vực trong tỉnh; chỉ thực hiện các khoản thu khi đã thống nhất với cha mẹ học sinh trên tinh thần tự nguyện và được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt theo quy định; thực hiện quản lý thu chi các khoản dịch vụ phục vụ hỗ trợ hoạt động giáo dục mang tính chất phục vụ, không mang tính chất kinh doanh; công khai, dân chủ, đúng mục đích, đảm bảo nguyên tác tiết kiệm, hiệu quả; đề nghị Sở GD&ĐT, UBND các huyện, thị xã, thành phố tiếp tục chỉ đạo thực hiện nghiêm các quy định về các khoản thu, cơ chế quản lý thu chi đối với các cơ sở giáo dục công lập và quy định về vận động và tiếp nhận tài trợ đối với các cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân. Kịp thời phê duyệt các danh mục khoản thu, mức thu và cơ chế quản lý thu, chi các dịch vụ phục vụ hỗ trợ hoạt động giáo dục tại địa phương theo phân cấp đảm bảo chặt chẽ, phù hợp, đúng quy định. Chỉ đạo, thực hiện việc vận động, tiếp nhận, quản lý và sử dụng tài trợ theo đúng nguyên tắc quy định tại Thông tư 16/2018/TT-BGĐT quy định nguyên tắc vận động, tiếp nhận, quản lý và sử dụng tài trợ; xem xét xử lý trách nhiệm đối với đơn vị chưa thực hiện đúng quy định về vận động tài trợ trong các cơ sở giáo dục; cương quyết không để tình trạng vận động tài trợ chia đều theo từng nhóm lớp phụ huynh. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra quản lý thu chi các khoản dịch vụ phục vụ hỗ trợ hoạt động giáo dục; công tác quản lý, sử dụng các khoản tài trợ, xã hội hóa; xem xét đánh giá chất lượng, hiệu quả của các hoạt động hỗ trợ hoạt động giáo dục đặc biệt là nội dung dạy kỹ năng sống, dạy tiếng anh...Đoàn giám sát cũng đề nghị các Ban HĐND, Tổ đại biểu HĐND tăng cường hoạt động giám sát để nắm bắt những khó khăn, bất cập làm cơ sở đề xuất cơ quan có thẩm quyền xem xét khắc phục kịp thời để việc triển khai thực hiện các cơ chế, chính sách, các văn bản quy phạm pháp luật của Trung ương và Nghị quyết của HĐND đảm bảo đúng quy định hiện hành.
Lưu Thị Hiên
Trưởng Ban Văn hóa - Xã hội HĐND tỉnh